Διάλογος και επικοινωνία Φ.Κ. Βώρος περιοδικό "Νέα Παιδεία", τ. 7, σελ. 13-22

Δεν είναι εύκολο, αλλά είναι αναγκαίο και ίσως χρήσιμο να επιχειρή­σουμε να εντοπίσουμε τις υποκειμενικές προϋποθέσεις, που χρειάζεται ο συνομιλητής, ώστε με την παρουσία του να συμβάλλει θετικά στη διεξα­γωγή ενός διαλόγου.

Αρχικά, ο συνομιλητής πρέπει να θεωρεί ότι με το διάλογο δεν ελέγ­χει κυρίως τις απόψεις των άλλων -μολονότι μπορεί και αυτές να τις κρί­νει και ίσως να τις επικρίνει- αλλά δοκιμάζει την ευστάθεια πληρότητα των δικών του απόψεων κι έχει πρόθεση να αποδεχθεί εκείνη την άποψη, που θα φανεί στο τέλος πλησιέστερη προς την αλήθεια ή την αντικειμενική αποδοχή.

Εξάλλου, η συνειδητοποίηση της λειτουργίας του διαλόγου κάνει το φρό­νιμο συζητητή να μη βιάζεται να μιλήσει, αλλά να παρακολουθεί με προ­σοχή όσα λέγονται. Έτσι ωριμάζει και η δική του σκέψη, ώστε να προσφέ­ρει κάτι καλύτερο αργότερα στην κοινή προσπάθεια· γνωρίζει άλλωστε ότι συχνά προσφέρει πιο πολλά με την προσεκτική ακρόαση ή το ερευνητικό του βλέμμα ή με μια επίκαιρη διατύπωση απορίας, που κινητοποιεί δημι­ουργικά κάποιον άλλο συνομιλητή πιο ομιλητικό.

Πέρα όμως από αυτά, όποιος συμμετέχει στο διάλογο επιβάλλεται να γνωρίζει ότι οι σωστές σκέψεις δε χρειάζονται λόγια πολλά, ούτε βιαστικά, ούτε οργισμένα, αλλά φράσεις μετρημένες, σαφείς και τονισμένες μόνο από τον παλμό που πηγάζει από την αγάπη για την αλήθεια και πάντα βέβαια θεμελιωμένες στην αρχή του επαρκούς λόγου. Ούτε φοβάται αυτός πως θα προλάβουν άλλοι να πουν τα σπουδαία· πάντα σχεδόν μένει για τον προ­σεκτικό ακροατή η τελευταία λέξη - διόρθωση του θέματος" στο κάτω κάτω περισσότερο κινδυνεύει να εκτεθεί με ατοπήματα ο βιαστικός, παρά να χά­σει ευκαιρίες ο συνετός συνομιλητής. Παράλληλα, ο συζητητής οφείλει, όταν υποστηρίζει μια δέση, να στρέ­φεται σταθερά προς το δέμα, χωρίς άσκοπες και κουραστικές παρεκβάσεις. Στόχο του_έχει να φωτίσει το θέμα, όχι να νικήσει το συνομιλητή του. Τη δύ­ναμη του λόγου του δεν τη συνδέει με την ένταση της φωνής, αλλά με την ευπείθεια _των επιχειρημάτων, τη σαφήνεια των προτάσεων. Αυτή η αρχή υποδεικνύει στον έντιμο συζητητή για ότι λέει να έχει έτοιμα τα αποδεικτι­κά στοιχεία, για να υπερασπιστεί όσα υποστηρίζει. Συμφωνά με την αρχή αυτή δεν καταδέχεται να χρησιμοποιεί στοιχεία ανεξακρίβωτα ή να παρα­θέτει αξιολογήσεις που δεν έχουν γίνει καθολικά αποδεκτές. Είναι αυτο­νόητο ότι, όταν του επισημαίνεται ανεπάρκεια των επιχειρημάτων, οφείλει με ευλάβεια να υποχωρήσει και αντίστροφα με την ίδια ευλάβεια να επιση­μαίνει την ασθένεια των επιχειρημάτων του συνομιλητή.

Ακόμη, ο γόνιμος διάλογος απαιτεί από το συνομιλητή την απαλλαγή από"είδωλα": από προκαταλήψεις, αυθεντίες, ερμηνείες και απόψεις μυθικές, που( έχει αποδεχτεί στην παιδική φάση της πνευματικής του πορείας. Η προσωπική  του απελευθέρωση από τα "είδωλα" λειτουργεί με δυο τρόπους στη διεξαγωγή του διαλόγου: πρώτα, δε χρησιμοποιεί ο ίδιος τα "είδωλα" ως επιχειρή­ματα και έπειτα παρακολουθεί την απαλλαγή των άλλων από τα ίδια είδωλα^

Τέλος, αρετή του έντιμου και συνετού συνομιλητή είναι να διατηρεί πά­ντα σε υψηλό επίπεδο το διάλογο, ώστε να είναι γόνιμος και να γνωρίζει να αποχωρεί όταν διαπιστώνει ότι δεν υπάρχει το κατάλληλο κλίμα από την πλευρά των .συνομιλητών του. Ακόμη γενικότερη, μόνιμη και πηγαία αρε­τή του είναι να προσέρχεται στο διάλογο με τόση προθυμία να πειστεί όση επιθυμία έχει να πείσει, χωρίς ιδιοτέλεια και προκαταλήψεις και άκαρπη εμμονή σε θέσεις που ελέγχονται αθεμελίωτες.

Ερωτήσεις

1.Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου (100-120 λέξεις).

  2. Ποια τα δομικά μέρη της τρίτης παραγράφου;

2β.Τι δηλώνουν οι λέξεις: αλλά, έτσι, ώστε, άλλωστε, ή της τρίτης παρα­γράφου του κειμένου που συμβάλλουν στη συνοχή των νοημάτων της;

3.Να σχηματίσετε έναν επαγωγικό συλλογισμό που να κατάληγε στο συμπέρασμα: "Ο διάλογος αποτελεί σημαντική προϋπόθεση για την ειρηνική επίλυση των προβλημάτων".

4. Με τις λέξεις αυθεντία, ιδιοτέλεια να σχηματίσετε από μια περίοδο λόγου που να αναδεικνύει το περιεχόμενο τους.

"Ακόμη, ο γόνιμος διάλογος απαιτεί ...και άκαρπη εμμονή σε θέσεις που ελέγχονται αθεμελίωτες". (6^Π και 7^η παράγραφος). Να αντικαταστήσετε τις τονισμένες  λέξεις του αποσπάσματος με συνώνυμές τους , χωρίς να αλλοιώνεται το περιεχόμενο του.

5. "Ο διάλογος είναι για τη δημοκρατία ότι το οξυγόνο για το ανθρώπινο  οργανισμό". Χρησιμοποιώντας τη φράση αυτή ως θεματική πρόταση, να αναπτύξετε μια παράγραφο με τη μέθοδο της αναλογίας

6. Να γράψετε με τον τύπο των θεματικών προτάσεων τέσσερις σημαντικές κατά την γνώμη σας, προϋποθέσεις ενός εποικοδομητικού διαλόγου. .

7.Ποιοι παράγοντες, κατά τη γνώμη σας, μπορούν να συμβάλουν στη καλλιέργεια γόνιμου και εποικοδομητικού διαλόγου; (400-500 λέξεις.