ΚΕΙΜΕΝΟ 21
Brenno duce Galli, apud Alliam flumen deletis legionibus Romanorum, everterunt urbem Romam praeter Capitolium, pro quo immensam pecuniam acceperunt. Tum Camillus, qui diu apud Ardeam in exilio fuerat propter Veientanam praedam non aequo iure divisam, absens dictator est factus; is Gallos iam abeuntes secutus est: quibus interemptis aurum omne recepit. Quod illic appensum civitati nomen dedit: nam Pisaurum dicitur, quod illic aurum pensatum est. Post hoc factum rediit in exilium, unde tamen rogatus reversus est.
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Όταν ήταν αρχηγός ο Βρέννος (: με αρχηγό το Βρέννο -υπό την αρχηγία του Βρέννου), οι Γαλάτες, αφού κατατρόπωσαν1 τις λεγεώνες των Ρωμαίων κοντά στον ποταμό Αλία, κατέστρεψαν εντελώς την πόλη Ρώμη, εκτός από το Καπιτώλιο, για το οποίο ως πήραν αντάλλαγμα ένα τεράστιο χρηματικό ποσό. Τότε ο Κάμιλλος, που είχε παραμείνει (: ήταν) εξόριστος για πολύ καιρό κοντά στην Αρδέα, εξαιτίας της λείας από τους Βηίους, η οποία δεν είχε μοιραστεί ακριβοδίκαια, εκλέχτηκε δικτάτορας, αν και απουσίαζε (:ήταν μακριά) . αυτός ακολούθησε τους Γαλάτες, ενώ ήδη αποχωρούσαν (: έφευγαν) . αφού τους εξολόθρευσε (:αφού αυτοί εξολοθρεύθηκαν), πήρε πίσω όλο το χρυσάφι. Επειδή αυτό ζυγίστηκε εκεί, έδωσε το όνομα του στην πολιτεία: ονομάζεται δηλαδή Πίσαυρο, επειδή εκεί ζυγίστηκε το χρυσάφι. Μετά από αυτή την πράξη γύρισε στην εξορία, από όπου όμως επέστρεψε, αφού τον παρακάλεσαν.
1 αυτολεξεί : αφού κατατροπώθηκαν οι λεγεώνες των Ρωμαίων (από τους Γαλάτες)
ΚΕΙΜΕΝΟ 21, σελ.3
ΑΡΧΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ :
deleo, delevi, deletum, -ere 2 = καταστρέφω,
everto - everti - eversum - evertere 3= καταστρέφω,
*accipio, accepi, acceptum, accipere 3*15 (ad+capio)=παίρνω, δέχομαι,
*sum, fui, -, esse =είμαι,
divido, divisi, divisum, -ere 3 =μοιράζω,
*absum, afui, - , abesse =είμαι μακριά, απουσιάζω,
*fio, factus sum, fieri =γίνομαι,
*abeo, abivi(abii), abitum, abire * (ab+eo)=φεύγω,
*sequor, secutus sum, secutum, sequi 3 (αποθ)=ακολουθώ,
interimo, interemi, interemptum, -ere 3=εξολοθρεύω,
*recipio, recepi, receptum, recipere 3*15(re+capio)=παίρνω πίσω,
appendo, appendi, appensum, -ere 3=ζυγίζω,
do, dedi, datum, -are 1=δίνω,
*dico, dixi, dictum, -ere 3=λέω,
penso, -avi, -atum, -are 1=ζυγίζω,
*redeo, redivi (redii), reditum, redire (red+eo)=επιστρέφω,
rogo, -avi, -atum, -are 1=ζητώ,
*revertor, reverti και reversus sum, reverti 3 (αποθ και ημιαποθ)=επιστρέφω, γυρίζω
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ :
Α΄ΚΛΙΣΗ :
Allia, -ae (Θ) =ο Αλλίας (ποταμός),
Roma, -ae =Ρώμη,
pecunia, -ae =χρήματα ,
Ardea, -ae =η Αρδαία,
praeda, -ae =λεία,
Β΄ΚΛΙΣΗ :
Brennus, -i (A)=Βρέννος,
Galli, -orum(A)=Γαλάτες,
Romani, -orum(A)=Ρωμαίοι,
*Capitolium, -ii και –i (O)=το Καπιτώλιο,
Camillus, -i (Α)=Κάμιλλος,
*exilium, -ii και –i (O)=εξορία,
aurum, -i (O)=χρυσάφι,
Pisaurum, -i (O)=Πίσαυρο,
factum,-i (O)=πράξη,
Γ΄ΚΛΙΣΗ :
dux, -cis (A)=αρχηγός,
flumen, -inis (Ο)=ποταμός,
legio, -onis (Θ)=λεγεώνα,
urbs, -is (Θ)=πόλη,
ius, -ris (Ο)=το δίκαιο,
dictator, -is (Α)=δικτάτορας,
*civitas, -tatis (Θ)=πολιτεία,
nomen, -inis (Ο)=όνομα,
ΕΠΙΘΕΤΑ :
immensus, -a, -um = τεράστιος (δεν σχηματίζει παραθετικά)
Veientanus, -a, -um =από τους Βηίους,
aequus, -a, -um (aequior, aequissimus)=ίσος,
omnis, -is, -e =όλος
ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ :
qui, quae, quod (αναφ.)=ο οποίος,
is, ea, id (οριστ.)=αυτός,
hic, haec, hoc (δεικτ.) =αυτός
ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ :
diu (diutius, diutissime)=για πολύ καιρό, επί πολύ,
tum =τότε,
iam =ήδη, πιά,
illic =εκεί,
unde=από όπου (αναφ. επίρρημα)
ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ :
apud +ΑΙΤ=κοντά σε,
praeter +ΑΙΤ =εκτός από,
pro +ΑΦ =ως αντάλλαγμα για,
in +ΑΦ = σε
post +AIT =μετά από,
in +AIT =se (προς)
ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ :
nam (αιτιολ.παρατακτ.)=γιατί
quod (αιτιολ. υποτακτ.)=γιατί, επειδή
tamen (αντιθ.)=όμως
ΚΕΙΜΕΝΟ 21, σελ.4
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ
Brenno duce Galli, apud Alliam flumen deletis legionibus Romanorum, everterunt urbem Romam praeter Capitolium : κύρια πρόταση κρίσεως
everterunt : ρ., Galli: υποκείμενο του ρ., urbem : αντικείμενο του ρ., Romam : επεξήγηση στο urbem, praeter Capitolium: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός της εξαίρεσης/ everterunt, deletis : νόθος αφαιρετική απόλυτος, χρονική μετοχή, ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο everterunt, δηλώνει το προτερόχρονο, legionibus : υποκείμενο της μτχ. deletis, Romanorum : γενική κτητική στο legionibus, apud Alliam : εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου στο deletis, flumen : παράθεση στο Alliam, Brenno duce : ιδιόμορφη αφαιρετική απόλυτος που δηλώνει τρόπο/χρόνο, Brenno : υποκείμενο, duce : κατηγορηματικός προσδιορισμός στο Brenno
pro quo immensam pecuniam acceperunt. Δευτερεύουσα αναφορική πρόταση προσδιοριστική στο Capitolium. Εισάγεται με την εμπρόθετη αναφορική αντωνυμία pro quo. Εκφέρεται με Οριστική, γιατί δηλώνει το πραγματικό, χρόνου Παρακειμένου, γιατί αναφέρεται στο παρελθόν.
acceperunt: ρ. pecuniam : αντικείμενο του ρ. immensam : επιθετικός προσδιορισμός στο pecuniam pro quo : εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του ανταλλάγματος στο acceperunt
Tum Camillus absens dictator est factus : κύρια πρόταση κρίσεως
est factus: ρ. Camillus: υποκείμενο του ρ. dictator : κατηγορούμενο στο Camillus absens : εναντιωματική μετοχή, συνημμένη στο υ/ρ., δηλώνει το σύγχρονο Tum : επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρ.
qui diu apud Ardeam in exilio fuerat propter Veientanam praedam non aequo iure divisam Δευτερεύουσα αναφορική πρόταση προσδιοριστική στο Camillus. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία qui. Εκφέρεται με Οριστική (fuerat), γιατί δηλώνει το πραγματικό, χρόνου Υπερσυντελίκου, γιατί αναφέρεται στο παρελθόν και δηλώνει πράξη προτερόχρονη σε σχέση με την πράξη της κύριας πρότασης (est factus).
fuerat : ρ. qui : υποκείμενο του ρ. diu : επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρ. apud Ardeam : εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου στο ρ. in exilio : εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός της κατάστασης στο ρ. propter praedam : επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας (εξωτερικού αναγκαστικού αιτίου) στο fuerat Veientanam : επιθετικός προσδιορισμός στο praedam non divisam: αναφορική μτχ. συνημμένη στο praedam, δηλώνει το προτερόχρονο iure : αφαιρετική του τρόπου στο divisam aequo : επιθετικός προσδιορισμός στο iure
is Gallos iam abeuntes secutus est : κύρια πρόταση κρίσεως
secutus est : ρ. is : υποκείμενο του ρ. Gallos : αντικείμενο του ρ. abeuntes : χρονική μετοχή συνημμένη στο Gallos, ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο secutus est, δηλώνει το σύγχρονο iam : επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο abeuntes
quibus interemptis aurum omne recepit : κύρια πρόταση κρίσεως
recepit: ρ. aurum : αντικείμενο του ρ. omne : επιθετικός προσδιορισμός στο aurum interemptis : νόθος αφαιρετική απόλυτος, χρονική μετοχή, ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο recepit, δηλώνει το προτερόχρονο quibus : υποκείμενο της μτχ.
Quod illic appensum civitati nomen dedit: κύρια πρόταση κρίσεως
dedit: ρ. Quod : υποκείμενο του ρ. nomen : άμεσο αντικείμενο του ρ. civitati : έμμεσο αντικείμενο του ρ. appensum : αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο quod, δηλώνει το προτερόχρονο illic : επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου στο appensum
nam Pisaurum dicitur: κύρια πρόταση κρίσεως
dicitur: ρ. Pisaurum : κατηγορούμενο του υ.(=civitas)
quod illic aurum pensatum est. Δευτερεύουσα αιτιολογική πρόταση. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας. Εισάγεται με τον αιτιολογικό σύνδεσμο quod. Εκφέρεται με Οριστική Παρακειμένου, γιατί δηλώνει αιτιολογία πραγματική, αντικειμενικά αποδεκτή στο παρελθόν.
pensatum est: ρ. aurum : υποκείμενο του ρ. illic : επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου στο ρ.
Post hoc factum rediit in exilium : κύρια πρόταση κρίσεως
rediit : ρ. in exilium : εμπρόθετος προσδιορισμός της κατάστασης (εισόδου σε) στο rediit Post factum : εμπρόθετος προσδιορισμός του χρόνου στο rediit hoc : επιθετικός προσδιορισμός στο factum
ΚΕΙΜΕΝΟ 21, σελ.5
unde tamen rogatus reversus est. Δευτερεύουσα αναφορική πρόταση προσδιοριστική στο exilium. Εισάγεται με το αναφορικό επίρρημα unde. Εκφέρεται με Οριστική (reversus est), γιατί δηλώνει το πραγματικό, χρόνου Παρακειμένου, γιατί αναφέρεται στο παρελθόν.
reversus est: ρ., unde : επιρρηματικός προσδιορισμός της κίνησης από τόπο στο ρ., rogatus : χρονική μετοχή συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος (=is -Camillus), ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο reversus est, δηλώνει το προτερόχρονο
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ
1. Brenno, Galli, Alliam, Capitοlium, Camillus, Ardeam : να γραφεί η γενική και κλητική ενικού
2. duce, flumen, legionibus, urbem, pecuniam, aequo iure, dictator, abeuntes, aurum omne, civitati, nomen, hoc factum : να κλιθούν και στους δυο αριθμούς (η μετοχή στο γένος που βρίσκεται)
3. Brenno, Galli, Alliam, Capitοlium, Camillus, Ardeam, duce, flumen, legionibus, urbem, pecuniam, aequo iure, dictator, abeuntes, aurum omne, civitati, nomen, factum : να βρεθεί το γένος και η κλίση των παραπάνω λέξεων
4. deletis, immensam, aequo, absens, abeuntes, interemptis, omne, appensum, rogatus : να γραφούν οι αντίστοιχοι τύποι στον άλλο αριθμό
5. deletis, immensam, aequo, absens, abeuntes, interemptis, omne, appensum, rogatus : να γραφούν οι αντίστοιχοι τύποι στα άλλα γένη.
6. quo, qui, is, quibus, quod, hoc : να γραφεί η αντίστοιχη πτώση του άλλου αριθμού
7. quo, qui, is, quibus, quod, hoc : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος στα άλλα γένη.
8. quo, is, hoc : να κλιθούν και στα τρία γένη
9. aequo : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος στους άλλους βαθμούς
10. aequo : να γραφεί σε όλους τους βαθμούς το επίρρημα που παράγεται από το παραπάνω επίθετο
11. aequo : να κλιθεί ο συγκριτικός βαθμός στο ουδέτερο γένος
12. Να μεταφερθούν όλες οι κλιτές λέξεις των παρακάτω προτάσεων στον πληθυντικό αριθμό (εκτός των λέξεων σε πλάγια γραφή, ώστε να είναι νοηματικά αποδεκτή η πρόταση που προκύπτει) : α) Quod illic appensum civitati nomen dedit. β) Post hoc factum rediit in exilium, unde tamen rogatus reversus est.
13. Να αντικατασταθούν χρονικά οι παρακάτω ρηματικοί τύποι : everterunt, acceperunt, fuerat, est factus, abeuntes, secutus est, recepit, dedit, dicitur, rediit, reversus est
14. Να μεταφερθούν οι παρακάτω ρηματικοί τύποι στον αντίστοιχο τύπο της υποτακτικής : everterunt, acceperunt, fuerat, est factus, secutus est, recepit, dedit, dicitur, rediit, reversus est
15. Να μεταφερθούν οι παρακάτω ρηματικοί τύποι στον αντίστοιχο τύπο της άλλης φωνής (για τυχόν περιφραστικούς τύπους να διατηρηθεί το γένος και ο αριθμός του υποκειμένου του ρήματος) : everterunt, acceperunt, est factus, recepit, dedit, dicitur,
16. Να γραφούν οι ζητούμενοι τύποι (για τυχόν περιφραστικούς τύπους να ληφθεί υπόψη το γένος και ο αριθμός του υποκειμένου του ρήματος) :
deletis : αντίστοιχος τύπος της μετοχής ενεστώτα
everterunt : β΄ ενικό του ίδιου χρόνου στη μέση φωνή
acceperunt : β΄ενικό ενεστώτα της ίδιας φωνής σε όλες τις εγκλίσεις
fuerat : β΄ενικό προστακτικής ενεστώτα
divisam : απαρέμφατο μέλλοντα και των δυο φωνών
absens : β΄πληθυντικό υπερσυντελίκου υποτακτικής
est factus : δοτική ενικού το αρσενικού γένους του γερουνδιακού
abeuntes : β΄ ενικό παρακειμένου οριστικής και υποτακτικής
secutus est : όλοι οι ονοματικοί τύποι (οι μετοχές στη δοτική πληθυντικού του ουδετέρου γένους)
interemptis : β΄πληθυντικό ενεστώτα της μέσης φωνής σε όλες τις εγκλίσεις
recepit : α΄πληθυντικό όλων των χρόνων της οριστικής της ίδιας φωνής
appensum : β΄πληθυντικό του ίδιου χρόνου της υποτακτικής και των δυο φωνών
dedit : απαρέμφατα και μετοχές όλων των χρόνων της ίδιας φωνής (οι μετοχές στην αιτιατική ενικού του αρσενικού γένους)
dicitur : χρονική αντικατάσταση στο ίδιο πρόσωπο της ενεργητικής φωνής
pensatum est : β΄ενικό προστακτικής μέλλοντα στην ίδια φωνή
rediit : αντίστοιχος τύπος του ενεστώτα
rogatus : γερούνδιο και σουπίνο
reversus est : απαρέμφατα και μετοχές όλων των χρόνων (οι μετοχές στη δοτική ενικού του αρσενικού γένους)
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ
ΚΕΙΜΕΝΟ 21, σελ.6
1. Να αναγνωρισθούν συντακτικά οι όροι (να αναφέρεται και ο προσδιοριζόμενος όρος) : flumen, deletis, Romanorum, Romam, pro quo, diu, propter praedam, iure, dictator, abeuntes, omne, illic, civitati, Post factum, in exilium, unde, rogatus.
2. in exilio fuerat : να αναδιατυπωθεί η φράση, αφού αντικατασταθεί το in exilio από τα : α) Roma β) Carthago γ) Italia, ώστε να εκφράζεται η στάση σε τόπο.
3. Να μετατραπεί η ενεργητική σύνταξη σε παθητική στις παρακάτω περιόδους (σε παρενθέσεις το εννοούμενο υποκείμενο που πρέπει να ληφθεί υπόψη):
α) Galli everterunt urbem Romam praeter Capitolium, pro quo immensam pecuniam acceperunt.
β) (Camillus) aurum omne recepit
γ) Quod illic appensum civitati nomen dedit
4. Να μετατραπεί η παθητική σύνταξη σε ενεργητική στις παρακάτω περιόδους (σε παρενθέσεις το εννοούμενο υποκείμενο ή ποιητικό αίτιο που πρέπει να ληφθεί υπόψη) :
α) Tum Camillus absens dictator est factus (a Romanis)
β) Nam (civitas) Pisaurum (a Romanis) dicitur, quod illic aurum pensatum est (a Romanis)
5. Να αναδιατυπωθούν οι παρακάτω περίοδοι, αφού αναλυθούν οι μετοχές σε δευτερεύουσες προτάσεις (με όλους τους δυνατούς τρόπους) :
α) Brenno duce Galli apud Alliam flumen, deletis legionibus Romanorum, everterunt urbem Romam...
β) qui diu apud Ardeam in exilio fuerat propter Veientanam praedam non aequo iure divisam
γ) Tum Camillus absens dictator est factus;
δ) is Gallos iam abeuntes secutus est
ε) quibus interemptis aurum omne recepit (Camillus).
στ) Quod illic appensum civitati nomen dedit:
ζ) unde tamen rogatus reversus est.
6. Brenno duce Galli urbem Romam everterunt : να αναλυθεί η υπογραμμισμένη ιδιόμορφη αφαιρετική απόλυτος σε χρονική πρόταση εισαγόμενη με :
α) τον cum ιστορικό-διηγηματικό
β) τον cum καθαρά χρονικό
7. Να μεταφερθεί το απόσπασμα στον πλάγιο λόγο με εξάρτηση τις φράσεις που δίδονται :
Tum Camillus, qui diu apud Ardeam in exilio fuerat propter Veientanam praedam non aequo iure divisam, absens dictator est factus; is Gallos iam abeuntes secutus est:
Εξάρτηση :
α) Sallustius narrat
β) Sallustius narrabat
γ) Camillus narrat
δ) Camillus narrabat
8. nam Pisaurum dicitur, quod illic aurum pensatum est :
Η δευτερεύουσα πρόταση : α) να αναγνωρισθεί (είδος, συντακτική θέση, εισαγωγή, εκφορά και δικαιολόγησή τους) β) να μετατραπεί σε μετοχή.
9. Να αναγνωρισθούν οι δευτερεύουσες αναφορικές προτάσεις του κειμένου (είδος, συντακτική θέση, εισαγωγή, εκφορά και δικαιολόγησή τους)
Brenno duce Galli, apud Alliam flumen deletis legionibus Romanorum, everterunt urbem Romam praeter Capitolium, pro quo immensam pecuniam acceperunt. Tum Camillus, qui diu apud Ardeam in exilio fuerat propter Veientanam praedam non aequo iure divisam, absens dictator est factus; is Gallos iam abeuntes secutus est: quibus interemptis aurum omne recepit. Quod illic appensum civitati nomen dedit: nam Pisaurum dicitur, quod illic aurum pensatum est. Post hoc factum rediit in exilium, unde tamen rogatus reversus est.
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Όταν ήταν αρχηγός ο Βρέννος (: με αρχηγό το Βρέννο -υπό την αρχηγία του Βρέννου), οι Γαλάτες, αφού κατατρόπωσαν1 τις λεγεώνες των Ρωμαίων κοντά στον ποταμό Αλία, κατέστρεψαν εντελώς την πόλη Ρώμη, εκτός από το Καπιτώλιο, για το οποίο ως πήραν αντάλλαγμα ένα τεράστιο χρηματικό ποσό. Τότε ο Κάμιλλος, που είχε παραμείνει (: ήταν) εξόριστος για πολύ καιρό κοντά στην Αρδέα, εξαιτίας της λείας από τους Βηίους, η οποία δεν είχε μοιραστεί ακριβοδίκαια, εκλέχτηκε δικτάτορας, αν και απουσίαζε (:ήταν μακριά) . αυτός ακολούθησε τους Γαλάτες, ενώ ήδη αποχωρούσαν (: έφευγαν) . αφού τους εξολόθρευσε (:αφού αυτοί εξολοθρεύθηκαν), πήρε πίσω όλο το χρυσάφι. Επειδή αυτό ζυγίστηκε εκεί, έδωσε το όνομα του στην πολιτεία: ονομάζεται δηλαδή Πίσαυρο, επειδή εκεί ζυγίστηκε το χρυσάφι. Μετά από αυτή την πράξη γύρισε στην εξορία, από όπου όμως επέστρεψε, αφού τον παρακάλεσαν.
1 αυτολεξεί : αφού κατατροπώθηκαν οι λεγεώνες των Ρωμαίων (από τους Γαλάτες)
ΚΕΙΜΕΝΟ 21, σελ.3
ΑΡΧΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ :
deleo, delevi, deletum, -ere 2 = καταστρέφω,
everto - everti - eversum - evertere 3= καταστρέφω,
*accipio, accepi, acceptum, accipere 3*15 (ad+capio)=παίρνω, δέχομαι,
*sum, fui, -, esse =είμαι,
divido, divisi, divisum, -ere 3 =μοιράζω,
*absum, afui, - , abesse =είμαι μακριά, απουσιάζω,
*fio, factus sum, fieri =γίνομαι,
*abeo, abivi(abii), abitum, abire * (ab+eo)=φεύγω,
*sequor, secutus sum, secutum, sequi 3 (αποθ)=ακολουθώ,
interimo, interemi, interemptum, -ere 3=εξολοθρεύω,
*recipio, recepi, receptum, recipere 3*15(re+capio)=παίρνω πίσω,
appendo, appendi, appensum, -ere 3=ζυγίζω,
do, dedi, datum, -are 1=δίνω,
*dico, dixi, dictum, -ere 3=λέω,
penso, -avi, -atum, -are 1=ζυγίζω,
*redeo, redivi (redii), reditum, redire (red+eo)=επιστρέφω,
rogo, -avi, -atum, -are 1=ζητώ,
*revertor, reverti και reversus sum, reverti 3 (αποθ και ημιαποθ)=επιστρέφω, γυρίζω
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ :
Α΄ΚΛΙΣΗ :
Allia, -ae (Θ) =ο Αλλίας (ποταμός),
Roma, -ae =Ρώμη,
pecunia, -ae =χρήματα ,
Ardea, -ae =η Αρδαία,
praeda, -ae =λεία,
Β΄ΚΛΙΣΗ :
Brennus, -i (A)=Βρέννος,
Galli, -orum(A)=Γαλάτες,
Romani, -orum(A)=Ρωμαίοι,
*Capitolium, -ii και –i (O)=το Καπιτώλιο,
Camillus, -i (Α)=Κάμιλλος,
*exilium, -ii και –i (O)=εξορία,
aurum, -i (O)=χρυσάφι,
Pisaurum, -i (O)=Πίσαυρο,
factum,-i (O)=πράξη,
Γ΄ΚΛΙΣΗ :
dux, -cis (A)=αρχηγός,
flumen, -inis (Ο)=ποταμός,
legio, -onis (Θ)=λεγεώνα,
urbs, -is (Θ)=πόλη,
ius, -ris (Ο)=το δίκαιο,
dictator, -is (Α)=δικτάτορας,
*civitas, -tatis (Θ)=πολιτεία,
nomen, -inis (Ο)=όνομα,
ΕΠΙΘΕΤΑ :
immensus, -a, -um = τεράστιος (δεν σχηματίζει παραθετικά)
Veientanus, -a, -um =από τους Βηίους,
aequus, -a, -um (aequior, aequissimus)=ίσος,
omnis, -is, -e =όλος
ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ :
qui, quae, quod (αναφ.)=ο οποίος,
is, ea, id (οριστ.)=αυτός,
hic, haec, hoc (δεικτ.) =αυτός
ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ :
diu (diutius, diutissime)=για πολύ καιρό, επί πολύ,
tum =τότε,
iam =ήδη, πιά,
illic =εκεί,
unde=από όπου (αναφ. επίρρημα)
ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ :
apud +ΑΙΤ=κοντά σε,
praeter +ΑΙΤ =εκτός από,
pro +ΑΦ =ως αντάλλαγμα για,
in +ΑΦ = σε
post +AIT =μετά από,
in +AIT =se (προς)
ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ :
nam (αιτιολ.παρατακτ.)=γιατί
quod (αιτιολ. υποτακτ.)=γιατί, επειδή
tamen (αντιθ.)=όμως
ΚΕΙΜΕΝΟ 21, σελ.4
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ
Brenno duce Galli, apud Alliam flumen deletis legionibus Romanorum, everterunt urbem Romam praeter Capitolium : κύρια πρόταση κρίσεως
everterunt : ρ., Galli: υποκείμενο του ρ., urbem : αντικείμενο του ρ., Romam : επεξήγηση στο urbem, praeter Capitolium: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός της εξαίρεσης/ everterunt, deletis : νόθος αφαιρετική απόλυτος, χρονική μετοχή, ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο everterunt, δηλώνει το προτερόχρονο, legionibus : υποκείμενο της μτχ. deletis, Romanorum : γενική κτητική στο legionibus, apud Alliam : εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου στο deletis, flumen : παράθεση στο Alliam, Brenno duce : ιδιόμορφη αφαιρετική απόλυτος που δηλώνει τρόπο/χρόνο, Brenno : υποκείμενο, duce : κατηγορηματικός προσδιορισμός στο Brenno
pro quo immensam pecuniam acceperunt. Δευτερεύουσα αναφορική πρόταση προσδιοριστική στο Capitolium. Εισάγεται με την εμπρόθετη αναφορική αντωνυμία pro quo. Εκφέρεται με Οριστική, γιατί δηλώνει το πραγματικό, χρόνου Παρακειμένου, γιατί αναφέρεται στο παρελθόν.
acceperunt: ρ. pecuniam : αντικείμενο του ρ. immensam : επιθετικός προσδιορισμός στο pecuniam pro quo : εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του ανταλλάγματος στο acceperunt
Tum Camillus absens dictator est factus : κύρια πρόταση κρίσεως
est factus: ρ. Camillus: υποκείμενο του ρ. dictator : κατηγορούμενο στο Camillus absens : εναντιωματική μετοχή, συνημμένη στο υ/ρ., δηλώνει το σύγχρονο Tum : επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρ.
qui diu apud Ardeam in exilio fuerat propter Veientanam praedam non aequo iure divisam Δευτερεύουσα αναφορική πρόταση προσδιοριστική στο Camillus. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία qui. Εκφέρεται με Οριστική (fuerat), γιατί δηλώνει το πραγματικό, χρόνου Υπερσυντελίκου, γιατί αναφέρεται στο παρελθόν και δηλώνει πράξη προτερόχρονη σε σχέση με την πράξη της κύριας πρότασης (est factus).
fuerat : ρ. qui : υποκείμενο του ρ. diu : επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρ. apud Ardeam : εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου στο ρ. in exilio : εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός της κατάστασης στο ρ. propter praedam : επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας (εξωτερικού αναγκαστικού αιτίου) στο fuerat Veientanam : επιθετικός προσδιορισμός στο praedam non divisam: αναφορική μτχ. συνημμένη στο praedam, δηλώνει το προτερόχρονο iure : αφαιρετική του τρόπου στο divisam aequo : επιθετικός προσδιορισμός στο iure
is Gallos iam abeuntes secutus est : κύρια πρόταση κρίσεως
secutus est : ρ. is : υποκείμενο του ρ. Gallos : αντικείμενο του ρ. abeuntes : χρονική μετοχή συνημμένη στο Gallos, ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο secutus est, δηλώνει το σύγχρονο iam : επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο abeuntes
quibus interemptis aurum omne recepit : κύρια πρόταση κρίσεως
recepit: ρ. aurum : αντικείμενο του ρ. omne : επιθετικός προσδιορισμός στο aurum interemptis : νόθος αφαιρετική απόλυτος, χρονική μετοχή, ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο recepit, δηλώνει το προτερόχρονο quibus : υποκείμενο της μτχ.
Quod illic appensum civitati nomen dedit: κύρια πρόταση κρίσεως
dedit: ρ. Quod : υποκείμενο του ρ. nomen : άμεσο αντικείμενο του ρ. civitati : έμμεσο αντικείμενο του ρ. appensum : αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο quod, δηλώνει το προτερόχρονο illic : επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου στο appensum
nam Pisaurum dicitur: κύρια πρόταση κρίσεως
dicitur: ρ. Pisaurum : κατηγορούμενο του υ.(=civitas)
quod illic aurum pensatum est. Δευτερεύουσα αιτιολογική πρόταση. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας. Εισάγεται με τον αιτιολογικό σύνδεσμο quod. Εκφέρεται με Οριστική Παρακειμένου, γιατί δηλώνει αιτιολογία πραγματική, αντικειμενικά αποδεκτή στο παρελθόν.
pensatum est: ρ. aurum : υποκείμενο του ρ. illic : επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου στο ρ.
Post hoc factum rediit in exilium : κύρια πρόταση κρίσεως
rediit : ρ. in exilium : εμπρόθετος προσδιορισμός της κατάστασης (εισόδου σε) στο rediit Post factum : εμπρόθετος προσδιορισμός του χρόνου στο rediit hoc : επιθετικός προσδιορισμός στο factum
ΚΕΙΜΕΝΟ 21, σελ.5
unde tamen rogatus reversus est. Δευτερεύουσα αναφορική πρόταση προσδιοριστική στο exilium. Εισάγεται με το αναφορικό επίρρημα unde. Εκφέρεται με Οριστική (reversus est), γιατί δηλώνει το πραγματικό, χρόνου Παρακειμένου, γιατί αναφέρεται στο παρελθόν.
reversus est: ρ., unde : επιρρηματικός προσδιορισμός της κίνησης από τόπο στο ρ., rogatus : χρονική μετοχή συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος (=is -Camillus), ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο reversus est, δηλώνει το προτερόχρονο
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ
1. Brenno, Galli, Alliam, Capitοlium, Camillus, Ardeam : να γραφεί η γενική και κλητική ενικού
2. duce, flumen, legionibus, urbem, pecuniam, aequo iure, dictator, abeuntes, aurum omne, civitati, nomen, hoc factum : να κλιθούν και στους δυο αριθμούς (η μετοχή στο γένος που βρίσκεται)
3. Brenno, Galli, Alliam, Capitοlium, Camillus, Ardeam, duce, flumen, legionibus, urbem, pecuniam, aequo iure, dictator, abeuntes, aurum omne, civitati, nomen, factum : να βρεθεί το γένος και η κλίση των παραπάνω λέξεων
4. deletis, immensam, aequo, absens, abeuntes, interemptis, omne, appensum, rogatus : να γραφούν οι αντίστοιχοι τύποι στον άλλο αριθμό
5. deletis, immensam, aequo, absens, abeuntes, interemptis, omne, appensum, rogatus : να γραφούν οι αντίστοιχοι τύποι στα άλλα γένη.
6. quo, qui, is, quibus, quod, hoc : να γραφεί η αντίστοιχη πτώση του άλλου αριθμού
7. quo, qui, is, quibus, quod, hoc : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος στα άλλα γένη.
8. quo, is, hoc : να κλιθούν και στα τρία γένη
9. aequo : να γραφεί ο αντίστοιχος τύπος στους άλλους βαθμούς
10. aequo : να γραφεί σε όλους τους βαθμούς το επίρρημα που παράγεται από το παραπάνω επίθετο
11. aequo : να κλιθεί ο συγκριτικός βαθμός στο ουδέτερο γένος
12. Να μεταφερθούν όλες οι κλιτές λέξεις των παρακάτω προτάσεων στον πληθυντικό αριθμό (εκτός των λέξεων σε πλάγια γραφή, ώστε να είναι νοηματικά αποδεκτή η πρόταση που προκύπτει) : α) Quod illic appensum civitati nomen dedit. β) Post hoc factum rediit in exilium, unde tamen rogatus reversus est.
13. Να αντικατασταθούν χρονικά οι παρακάτω ρηματικοί τύποι : everterunt, acceperunt, fuerat, est factus, abeuntes, secutus est, recepit, dedit, dicitur, rediit, reversus est
14. Να μεταφερθούν οι παρακάτω ρηματικοί τύποι στον αντίστοιχο τύπο της υποτακτικής : everterunt, acceperunt, fuerat, est factus, secutus est, recepit, dedit, dicitur, rediit, reversus est
15. Να μεταφερθούν οι παρακάτω ρηματικοί τύποι στον αντίστοιχο τύπο της άλλης φωνής (για τυχόν περιφραστικούς τύπους να διατηρηθεί το γένος και ο αριθμός του υποκειμένου του ρήματος) : everterunt, acceperunt, est factus, recepit, dedit, dicitur,
16. Να γραφούν οι ζητούμενοι τύποι (για τυχόν περιφραστικούς τύπους να ληφθεί υπόψη το γένος και ο αριθμός του υποκειμένου του ρήματος) :
deletis : αντίστοιχος τύπος της μετοχής ενεστώτα
everterunt : β΄ ενικό του ίδιου χρόνου στη μέση φωνή
acceperunt : β΄ενικό ενεστώτα της ίδιας φωνής σε όλες τις εγκλίσεις
fuerat : β΄ενικό προστακτικής ενεστώτα
divisam : απαρέμφατο μέλλοντα και των δυο φωνών
absens : β΄πληθυντικό υπερσυντελίκου υποτακτικής
est factus : δοτική ενικού το αρσενικού γένους του γερουνδιακού
abeuntes : β΄ ενικό παρακειμένου οριστικής και υποτακτικής
secutus est : όλοι οι ονοματικοί τύποι (οι μετοχές στη δοτική πληθυντικού του ουδετέρου γένους)
interemptis : β΄πληθυντικό ενεστώτα της μέσης φωνής σε όλες τις εγκλίσεις
recepit : α΄πληθυντικό όλων των χρόνων της οριστικής της ίδιας φωνής
appensum : β΄πληθυντικό του ίδιου χρόνου της υποτακτικής και των δυο φωνών
dedit : απαρέμφατα και μετοχές όλων των χρόνων της ίδιας φωνής (οι μετοχές στην αιτιατική ενικού του αρσενικού γένους)
dicitur : χρονική αντικατάσταση στο ίδιο πρόσωπο της ενεργητικής φωνής
pensatum est : β΄ενικό προστακτικής μέλλοντα στην ίδια φωνή
rediit : αντίστοιχος τύπος του ενεστώτα
rogatus : γερούνδιο και σουπίνο
reversus est : απαρέμφατα και μετοχές όλων των χρόνων (οι μετοχές στη δοτική ενικού του αρσενικού γένους)
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ
ΚΕΙΜΕΝΟ 21, σελ.6
1. Να αναγνωρισθούν συντακτικά οι όροι (να αναφέρεται και ο προσδιοριζόμενος όρος) : flumen, deletis, Romanorum, Romam, pro quo, diu, propter praedam, iure, dictator, abeuntes, omne, illic, civitati, Post factum, in exilium, unde, rogatus.
2. in exilio fuerat : να αναδιατυπωθεί η φράση, αφού αντικατασταθεί το in exilio από τα : α) Roma β) Carthago γ) Italia, ώστε να εκφράζεται η στάση σε τόπο.
3. Να μετατραπεί η ενεργητική σύνταξη σε παθητική στις παρακάτω περιόδους (σε παρενθέσεις το εννοούμενο υποκείμενο που πρέπει να ληφθεί υπόψη):
α) Galli everterunt urbem Romam praeter Capitolium, pro quo immensam pecuniam acceperunt.
β) (Camillus) aurum omne recepit
γ) Quod illic appensum civitati nomen dedit
4. Να μετατραπεί η παθητική σύνταξη σε ενεργητική στις παρακάτω περιόδους (σε παρενθέσεις το εννοούμενο υποκείμενο ή ποιητικό αίτιο που πρέπει να ληφθεί υπόψη) :
α) Tum Camillus absens dictator est factus (a Romanis)
β) Nam (civitas) Pisaurum (a Romanis) dicitur, quod illic aurum pensatum est (a Romanis)
5. Να αναδιατυπωθούν οι παρακάτω περίοδοι, αφού αναλυθούν οι μετοχές σε δευτερεύουσες προτάσεις (με όλους τους δυνατούς τρόπους) :
α) Brenno duce Galli apud Alliam flumen, deletis legionibus Romanorum, everterunt urbem Romam...
β) qui diu apud Ardeam in exilio fuerat propter Veientanam praedam non aequo iure divisam
γ) Tum Camillus absens dictator est factus;
δ) is Gallos iam abeuntes secutus est
ε) quibus interemptis aurum omne recepit (Camillus).
στ) Quod illic appensum civitati nomen dedit:
ζ) unde tamen rogatus reversus est.
6. Brenno duce Galli urbem Romam everterunt : να αναλυθεί η υπογραμμισμένη ιδιόμορφη αφαιρετική απόλυτος σε χρονική πρόταση εισαγόμενη με :
α) τον cum ιστορικό-διηγηματικό
β) τον cum καθαρά χρονικό
7. Να μεταφερθεί το απόσπασμα στον πλάγιο λόγο με εξάρτηση τις φράσεις που δίδονται :
Tum Camillus, qui diu apud Ardeam in exilio fuerat propter Veientanam praedam non aequo iure divisam, absens dictator est factus; is Gallos iam abeuntes secutus est:
Εξάρτηση :
α) Sallustius narrat
β) Sallustius narrabat
γ) Camillus narrat
δ) Camillus narrabat
8. nam Pisaurum dicitur, quod illic aurum pensatum est :
Η δευτερεύουσα πρόταση : α) να αναγνωρισθεί (είδος, συντακτική θέση, εισαγωγή, εκφορά και δικαιολόγησή τους) β) να μετατραπεί σε μετοχή.
9. Να αναγνωρισθούν οι δευτερεύουσες αναφορικές προτάσεις του κειμένου (είδος, συντακτική θέση, εισαγωγή, εκφορά και δικαιολόγησή τους)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου