ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΘΕΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΜΠΟΥΝΤΟΥΚΟΥ ΓΑΡΥΦΑΛΛΙΑ

Κείμενο 3

Καίτοι σκέψασθε πῶς ἐπί τῶν προγόνων ταῦτ' εἶχεν· οὐ γάρ ἀλλοτρίοις ὑμῖν παραδείγμασι χρησαμένοις, ἀλλ' οἰκείοις ἔξεσθ' ἅ πρόσηκει πράττειν εἰδέναι. ᾿Εκεῖνοι Θεμιστοκλέα τόν τήν ἐν Σαλαμῖνι ναυμαχίαν στρατηγοῦντα καί Μιλτιάδην τόν ἡγούμενον Μαραθῶνι καί πολλούς ἄλλους, οὐκ ἴσα τοῖς νῦν στρατηγοῖς ἀγαθ' εἰργασμένους, μά Δία, οὐ χαλκοῦς ἵστασαν (οὐδ' ὑπερηγάπων), ἀλλ' ὡς οὐδέν αὑτῶν κρείττους ὄντας, οὕτως ἐτίμων. Καί γάρ τοι ἔργων οὐδενός, ὦ ἄνδρες ᾿Αθηναῖοι, τῶν τότ' ἀπεστέρησαν αὑτούς, οὐδ'ἔστ' οὐδείς ὅστις ἄν εἴποι τήν Σαλαμῖνι ναυμαχίαν Θεμιστοκλέους, ἀλλ' ᾿Αθηναίων, οὐδέ τήν Μαραθῶνι μάχην Μιλτιάδου, ἀλλά τῆς πόλεως.

Δημοσθένης, περί Συντάξεως, 21 - 23

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 1 0

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ

ἀποστερῶ τινός τι = αποστερώ κάποιον από κάτι.

χαλκοῦς (εδώ) = χάλκινος αδριάντας.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1.Να συντάξετε αναλυτικά την πρώτη περίοδο του κειμένου.

2.α. οἰκείοις, πολλούς, ἴσα, κρείτους: να αντικατασταθούν στους τρεις βαθμούς και του δευτέρου να κλιθεί το θηλυκό γένος συγκριτικού βαθμού.

β. χρησαμένοις, εἰδέναι, ἵστασαν: να κλιθεί ο ενικός των εγκλίσεων ενεστώτα και παρατατικού.

3. α. ἀπεστέρησαν: να κλίνετε τον αόριστο ευκτικής και προστακτικής στην ίδια φωνή και διάθεση.

β. εἴποι: να κλίνετε τον αόριστο β' ευκτικής και προστακτικής και ως απλό και ως σύνθετο με την πρόθεση “ἀντί”. 1 1

Κείμενο 4

Καί γάρ πολέμους καί στάσεις καί μάχας οὐδέν ἄλλο παρέχει ἤ τό σῶμα καί αἱ τούτου ἐπιθυμίαι. Διά γάρ τήν τῶν χρημάτων κτῆσιν πάντες οἱ πόλεμοι γίγνονται, τά δέ χρήματα ἀναγκαζόμεθα κτᾶσθαι διά τό σῶμα δουλεύοντες τῇ τούτου θεραπείᾳ· καί ἐκ τούτου ἀσχολίαν ἄγομεν φιλοσοφίας πέρι διά πάντα ταῦτα. Τό δ' ἔσχατον πάντων, ὅτι, ἔαν τις ἡμῖν καί σχολή γένηται ἀπ' αὐτοῦ καί τραπώμεθα πρός τό σκοπεῖν τι, ἐν ταῖς ζητήσεσιν τό σῶμα πανταχοῦ παραπῖπτον θόρυβον παρέχει καί ταραχήν καί ἐκπλήττει, ὥστε μή δύνασθαι ὑπ'αὐτοῦ καθορᾶν τἀληθές, ἀλλά τῷ ὄντι ἡμῖν δέδεικται, ὅτι, εἰ μέλλομεν ποτε καθαρῶς τι εἴσεσθαι ἀπαλλακτέον αὐτοῦ καί αὐτῇ τῇ ψυχῇ θεατέον αὐτά τά πράγματα.

Πλάτων, Φαίδων, 66 c-d

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________ 1 2

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. Παραπῖπτον, δέδεικται, εἴσεσθαι: να αντικατασταθούν χρονικά και να κλιθεί η προστακτική αορίστου στην ίδια φωνή και διάθεση.

2.Να αναγνωριστούν γραμματικά οι αντωνυμίες του κειμένου.

3.Να επισημανθούν οι δευτερεύουσες προτάσεις της τελευταίας περιόδου του κειμένου και να χαρακτηριστούν 1 3

Κείμενο 5

Τούτων δέ προκεχωρηκότων ὡς ἐβούλοντο, ἔδοξεν αὐτοῖς, ὅσοι ἐν τῷ πολέμῳ τῶν συμμάχων ἐπέκειντο καί τοῖς πολεμίοις εὐμενέστεροι ἦσαν ἤ τῇ Λακεδαίμονι, τούτους κολάσαι καί κατασκευάσαι ὡς μή δύναιντο ἀπιστεῖν. Πρῶτον μέν οὖν πέμψαντες πρός τούς Μαντινέας ἐκέλευσαν αὐτούς τό τεῖχος περιαιρεῖν, λέγοντες ὅτι οὐκ ἄν πιστεύσειαν ἄλλως αὐτοῖς μή σύν τοῖς πολεμίοις γενέσθαι. Αἰσθάνεσθαι γάρ ἔφασαν καί ὡς σῖτον ἐξέπεμπον τοῖς ᾿Αργείοις σφῶν αὐτοῖς πολεμούντων, καί ὡς ἔστι μέν ὅτε οὐδέ συστρατεύοιεν ἐκεχειρίαν προφασιζόμενοι, ὁπότε δέ καί ἀκολουθοῖεν, ὡς κακῶς συστρατεύοιεν.

Ξενοφῶν, ῾Ελληνικά, Ε, 2, 1-2

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 1 4

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τις δευτερεύουσες προτάσεις της γ' και δ' περιόδου και να δικαιολογήσετε τον τρόπο εισαγωγής τους.

2. α. Να γίνει χρονική αντικατάσταση των απαρεμφάτων του κειμένου.

β.᾿Επέκειντο: να κλιθεί ο ενεστώτας και ο παρατατικός (όχι απαρέμφατα και μετοχές). 1 5

Κείμενο 6

᾿Επεί δέ συνῆλθον, ἔλεξεν· ἐγώ, ὦ ἄνδρες λοχαγοί, οὔτε καθεύδειν δύναμαι, ὥσπερ οἴομαι, οὐδ' ὑμεῖς, οὔτε κατακεῖσθαι ἔτι, ὁρῶν ἐν οἵοις ἐσμέν. Οἱ μέν γάρ πολέμιοι δῆλον ὅτι οὐ πρότερον πρός ἡμᾶς τόν πόλεμιον ἐξέφηναν, πρίν ἐνόμισαν καλῶς τά ἑαυτῶν παρασκευάσασθαι, ἡμῶν δ' οὐδείς οὐδέν ἀντεπιμελεῖται ὅπως ὡς κάλλιστα ἀγωνιούμεθα. Καί μήν εἰ ὑφησόμεθα καί ἐπί βασιλεῖ γενησόμεθα, τί οἰόμεθα πείσεσθαι; ὅς καί τοῦ ὁμομητρίου ἀδελφοῦ καί τεθνηκότος ἤδη ἀποτεμών τήν κεφαλήν καί τήν χεῖρα ἀνεσταύρωσεν· ἡμεῖς δε, οἷς κηδεμών μέν οὐδείς πάρεστιν, ἐστρατεύσαμεν δ' ἐπ' αὐτόν ὡς δοῦλον ἀντί βασιλέως ποιήσοντες καί ἀποκτενοῦντες, εἰ δυναίμεθα, τί ἄν οἰόμεθα παθεῖν; ..... ἀλλ' ὅπως τοι μή ἐπ' ἐκείνῳ γενησόμεθα πάντα ποιητέον.

Ξενοφῶν, Κύρου ᾿Ανάβασις, Γ, Ι, 15-18

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 1 6

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1.α. δύναμαι, κατακεῖσθαι, ὑφησόμεθα: να γράψετε το γ' ενικό των εγκλίσεων του ενεστώτα και το β' ενικό του παρατατικού. Του γ' ρήματος να γράψετε το β' ενικό της προστακτικής και υποτακτικής όλων των χρόνων της ενεργητικής και μέσης φωνής.

β. πείσεσθαι, ἀποτεμών, ἀποκτενοῦντες: να γίνει χρονική αντικατάσταση και να γράψετε το β' και γ' ενικό της ευκτικής μέλλοντα και αορίστου.

γ. να γραφεί η γενική, δοτική και κλητική των δύο αριθμών των ημιφωνόληκτων ουσιαστικών της γ' κλίσης.

2. α. Να αναγνωριστούν τα ὡς του κειμένου.

β. “ ἀλλ᾿ ... πάντα ποιητέον”: να συνταχθεί.

γ. ὁρῶν, ἀποτεμῶν: να αναγνωριστούν οι μετοχές και να αναλυθούν σε ισοδύναμες προτάσεις.

δ. “ἐγώ, ὦ ἄνδρες λοχαγοί, οὔτε καθεύδειν δύναμαι”: να μεταφέρετε την πρόταση στον πλάγιο λόγο με ρήμα εξάρτησης το “ἔλεξε (ὁ Ξενοφῶν)”

ε. ἐν οἵοις, ἡμῶν, ἀδελφοῦ, τεθνηκότος, οἷς, δοῦλον: να χαρακτηρισθούν συντακτικά . 1 7

Κείμενο 7

Εἶτα προπηλακίζουσιν ὑμᾶς ἰδίᾳ τοῖς λόγοις, ὡς αὐτοί καλοί καί ἀγαθοί, πονηρῶν καί ἀχαρίστων οἰκετῶν τρόπους ἔχοντες. Καί γάρ ἐκείνων, ὦ ἄνδρες δικασταί, ὅσοι ἄν ἐλεύθεροι γένωνται, οὐ τῆς ἐλευθερίας χάρινἔχουσι τοῖς δεσπόταις, ἀλλά μισοῦσι μάλισθ' ἁπάντων ἀνθρώπων, ὅτι συνίσασιν αὑτοῖς δουλεύσασιν. Οὕτω δή καί οὗτοι οἱ ῥήτορες οὐκ ἀγαπῶσιν ἐκ πενήτων πλούσιοι ἀπό τῆς πόλεως γιγνόμενοι, ἀλλά καί προπηλακίζουσι τό πλῆθος, ὅτι σύνοιδεν αὐτῶν ἕκαστος τά ἐν τῇ πενίᾳ καί νεότητι ἐπιτηδεύματα.

Δημοσθένης, Κατά Τιμοκράτους, 124

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 1 8

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ

προπηλακίζω τινά= προσβάλλω, υβρίζω κάποιον.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. ῎Ανδρες, ῥήτορες, πενήτων, χάριν: να κλιθούν τα ονόματα

2. Να χαρακτηριστούν συντακτικά οι λέξεις: ἔχοντες, τῆς ἐλευθερίας, δουλεύσασιν, γιγνόμενοι, αὐτῶν. 1 9

Κείμενο 8

᾿Αντί μέν γάρ τοῦ γονέας εὖ ποιεῖν, κακῶς οὗτος τόν ἑαυτοῦ πατέρα πεποίηκεν· ὅτε δ' ὑμεῖς ἐστρατεύεσθε πάντες, οὗτος ἦν ἐν τῷ δεσμωτηρίῳ· τοσοῦτον δ' ἀπολέλοιπε τοῦ πατρός μνῆμά τί ἔχειν, ὦ ᾿Αθηναῖοι, δεῖξαι, ὥστε οὐδ' ἐν ᾿Ερετρίᾳ τοῦ πατρός αὐτοῦ τελευτήσαντος ἐκεῖ τά νομιζόμενα ἐποίησεν αὐτῷ· τῶν δ' ἄλλων ᾿Αθηναίων εἰσφερόντων ἐκ τῶν ἰδίων, οὗτος οὐδέ τῶν δημοσίων καί ὧν ὦφλεν το ἀργύριον ἅπαν ἐκτέτεικεν. ῾Απλῶς δ' εἰπεῖν, ἐναντία τοῖς νόμοις ἅπασι πράττων διατετελέκε, καί τοῦτον μόνον ἡ ἐξ ᾿Αρείου πάγου βουλή τοῖς ἐζητηκόσι καί εἰδόσιν ἀποπέφαγκεν.

Δείναρχος, Κατά ᾿Αριστογείτονος, 18-20

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 2 0

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1.α. Εἰσφερόντων: να κλιθεί ο παρακείμενος της οριστικής και προστακτικής καθώς και ο αόριστος της υποτακτικής και προστακτικής σε όλες τις φωνές και διαθέσεις.

β. ᾿Απολέλοιπε, ὦφλεν, ἐκτέτεικεν, διατετέλεκε: να αντικαταστήσετε χρονικά τους τύπους και να γραφεί το β' ενικό των εγκλίσεων του μέλλοντα στην ίδια φωνή και διάθεση.

2. α. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τα απαρέμφατα του κειμένου.

β. “εὖ ποιεῖν”: να γράψετε και να αντικαταστήσετε χρονικά την αντίστοιχη παθητική περίφραση, καθώς και την αντίθετη ως προς τη σημασία. 2 1

Κείμενο 9

Πρίν μέν τήν ἀπόστασιν τῶν Μυτιληναίων γενέσθαι, ἔργῳ ἐδείκνυε τήν εὔνοιαν τήνεἰς ὑμᾶς· ἐπειδή δέ ἡ πόλις ὅλη κακῶς ἐβουλεύσατο ἀποστᾶσα καί ἥμαρτε τῆς ὑμετέραςγνώμης, μετά τῆς πόλεως ὅλης ἠναγκάσθη συνεξαμαρτεῖν. Τήν μέν οὖν γνώμην ἔτι καί ἐν ἐκείνοις ὅμοιος ἦν εἰς ὑμᾶς,τήν δέ εὔνοιαν οὐκέτι ἦν ἐπ᾿ ἐκείνῳ τήν αὐτήν εἰς ὑμᾶς παρέχεσθαι. Οὔτε γάρ ἐκλιπεῖν τήν πόλιν εὐρόπως εἶχεν αὐτῷ· ἱκανά γάρ ἦν τά ἐνέχυρα ἅ εἴχετο αὐτοῦ, οἵ τε παῖδες καί τά χρήματα· τοῦτο δ' αὖ μένοντι πρός τήν πόλιν αὐτῷ ἀδυνάτως εἶχεν ἰσχυρίζεσθαι. ᾿Επεί δ' ὑμεῖς τούς αἰτίους τούτων ἐκολάσατε, ἐν οἷς οὐκ ἐφαίνετο ὤν ὁ ἐμός πατήρ, τοῖς δέ ἄλλοις Μυτιληναίοις ἄδειαν ἐδώκατε οἰκεῖν τήν σφετέραν αὐτῶν, οὐκ ἔστιν ὅ,τι αὐτῷ ἡμάρτηται.

᾿Αντιφῶν, Περί τοῦ ῾Ηρώδου φόνου, 76-77

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________ 2 2

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ

ἁμαρτάνω τῆς γνώμης = διαψεύδω τη καλή γνώμη

εὐρόπως ἔχει = είναι εύκολο

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1.α. ἀποστᾶσα: να αντικατασταθεί χρονικά σε όλες τις φωνές και διαθέσεις. Να κλιθεί η προστακτική του ενεστωτα και του αορίστου σε όλες τις φωνές και διαθέσεις.

β. ἐφαίνετο, ἐκλιπεῖν: να κλιθεί η οριστική και η προστακτική του μέσου παρακειμένου και να γραφούν οι ονοματικοί τύποι.

γ. κακῶς, ἱκανά, ὕστερον: να γραφούν οι τρεις βαθμοί.

2. α. Να αναγνωρισθούν οι δευτερεύουσες προτάσεις του κειμένου.

β. τήν ἀπόστασιν, τήν Μυτιληναίων, ἔργῳ, τῆς γνώμης, τήν εὔνοιαν, αὐτῷ (και τα δύο), αὐτῶν: να αναγνωρισθούν συντακτικά οι όροι. 2 3

Κείμενο 10

῾Η δ' ἡμετέρα πόλις, ἡ κοινή καταφυγή τῶν ῾Ελλήνων, πρός ἥν ἀφικνοῦντο πρότερον ἐκ τῆς ῾Ελλάδος αἱ πρεσβεῖαι, κατά πόλεις ἕκαστοι παρ' ἡμῶν τήν σωτηρίαν εὑρησόμενοι, νῦν οὐκέτι περί τῆς τῶν ῾Ελλήνων ἡγεμονίας ἀγωνίζεται, ἀλλ' ἤδη περί τοῦ τῆς πατρίδος ἐδάφους. Καί ταῦθ' ἡμῖν συμβέβηκεν ἐξ ὅτου Δημοσθένης πρός τήν πολιτείαν προσελήλυθεν. Εὖ γάρ περί τῶν τοιούτων ῾Ησίοδος ὁ ποιητής ἀποφαίνεται. Λέγει γάρ παιδεύων τά πλήθη καί συμβουλεύων ταῖς πόλεσι τούς πονηρούς τῶν δημαγωγῶν μή προσδέχεσθαι· λέξω δέ κἀγώ τά ἔπη· διά τοῦτο οἶμαι ἡμᾶς παῖδας ὄντας τάς τῶν ποιητῶν γνώμας ἐκμανθάνειν ἵν' ἄνδρες ὄντες αὐταῖς χρώμεθα.

Αἰσχίνης, Κατά Κτησιφῶντος, 134-136

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 2 4

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ

πρός την πολιτείαν προσελήλυθεν = έχει ασχοληθεί με την πολιτική, έχει δείξει ενδιαφέρον για την πολιτική

ἀποφαίνομαι = εκφράζω τη γνώμη μου, υποστηρίζω

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. ᾿Αφικνοῦντο, ἐκμανθάνειν: να κλιθεί ο ενεστώτας της προστακτικής και ο αόριστος της προστακτικής στην ίδια φωνή και διάθεση.

2.῾Η καταφυγή, περί τῆς τῶν ῾Ελληνων ἡγεμονίας, ἡμῖν, τῶν δημαγωγῶν, τά ἔπη, παῖδας, ἄνδρες: να χαρακτηρισθούν συντακτικά. 2 5

Κείμενο 11

Τοῦτο κατανοήσαντες ἐπιμελούμεθα μέν, ὡς ὁρᾷς, καί τοῦ σώματος τῆς πόλεως κατακοσμοῦντες αὐτό, ὡς κάλλιστον ἡμῖν εἴη, ἔνδοθεν τε οἰκοδομήσασι κατεσκευασμένον καί ταῖς ἔκτοσθεν ταύταις περιβολαῖς εἰς τό ἀσφαλέστατον πεφραγμένον. Μάλιστα καί ἐξ ἅπαντος τοῦτο προνοοῦμεν, ὅπως ἄν οἱ πολῖται ἀγαθοί μέν τάς ψυχάς, ἱσχυροί δέ τά σώματα γίγνοιτο· τούς γάρ τοιούτους σφίσι τε αὐτοῖς καλῶς χρήσεσθαι ἐν εἰρήνῃ συμπολιτευομένους καί ἐκ πολέμου σώσειν τήν πόλιν καί ἐλευθέραν καί εὐδαίμονα διαφυλάξειν ἡγούμεθα.

Λουκιανός, ᾿Ανάχαρσις, 22

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 2 6

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. Να συνταχθεί αναλυτικά η πρώτη περίοδος του κειμένου.

2.πεφραγμένον, χρήσεσθαι, προνοοῦμεν: να γίνει χρονική αντικατάσταση.

3. Να γραφούν τα παραθετικά των επιθέτων του κειμένου. 2 7