ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ

Ρατσισμός: διάκριση και διαχωρισμός ανθρώπων, ομάδων ή φυλών και η μεροληπτική αντιμετώπιση τους.

Η λέξη ρατσισμός προέρχεται από την ιταλική λέξη ράτσα (= σύνολο αν­θρώπων ή ζώων που ανήκουν στην ίδια φυλή, έχουν τις ίδιες ρίζες καταγωγής).

Μορφές ρατσισμού

Υπάρχουν πολλές μορφές ρατσισμού. Επισημαίνουμε τις κυριότερες:

— Φυλετικός ρατσισμός. Είναι η θεωρία που υποστηρίζει την ανωτερότητα μιας φυλής και αποβλέπει στη διατήρηση «της καθαρότητας» της και στην κυ­ριαρχία της επί των άλλων. Ο φυλετικός ρατσισμός ταυτίζεται με τον ακραίο εθνικισμό και σοβινισμό.

— Κοινωνικός ρατσισμός. Είναι οι διακρίσεις που γίνονται στα άτομα ή τις ομάδες ανάλογα με την πολιτική ιδεολογία, την πνευματική κατάσταση, το πο­λιτιστικό επίπεδο, την οικονομική κατάσταση. Επίσης η διάκριση που γίνεται σε βάρος των γυναικών, των ατόμων με ειδικές ανάγκες, των μειονοτήτων και άλ­λων κοινωνικών ομάδων.

—  Ο θρησκευτικός ρατσισμός. Αναφέρεται στις διαφορές που έχουν οι οπαδοί των διάφορων δογμάτων.

Σύντομη ιστορική αναδρομή

Οι ρατσιστικές αντιλήψεις χαρακτήριζαν όλους σχεδόν τους λαούς της αρ­χαιότητας: Έλληνες, Ρωμαίους, Αιγυπτίους, Άραβες και Πέρσες.

— Οι Έλληνες υπήρξαν οι λιγότερο ρατσιστές σε σχέση με τους άλλους λα­ούς. Η αντίληψη: «Πάς μη 'Ελλην βάρβαρος» για την οποία κατηγορήθηκαν κυ­ρίως ως ρατσιστές δεν μπορούμε να ισχυριστούμε ότι είναι ενδεικτική της ρα­τσιστικής νοοτροπίας τους. Με την αντίληψη τους αυτή δεν υποδηλωνόταν η βιολογική ή η φυλετική τους ανωτερότητα, αλλά η συνειδητοποίηση της πολιτι­στικής τους διαφοράς. Εξάλλου οι αρχαίοι Έλληνες έδωσαν πολλά δείγματα αντιρατσισμού με τη δημοκρατία τους και το σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώ­ματα.

—  Οι Ευρωπαίοι άποικοι αντιμετώπισαν τους έγχρωμους ως κατώτερους φυλετικά και τους εξόντωσαν.

—     Οι Αμερικανοί εξολόθρευσαν τους Ινδιάνους.

— Η ρατσιστική αντιμετώπιση των Μαύρων της Αφρικής τα τελευταία χρό­νια, δηλαδή το περίφημο απαρτχάιντ.

— Η εξόντωση των Αρμενίων από τους Τούρκους.

— Η εξόντωση των Ελλήνων τον Πόντου και της Πόλης από τους Τούρ­κους.

—  Η εξόντωση εκατομμυρίων Εβραίων από τη ρατσιστική αντίληψη του Χίτλερ.

Αίτια του ρατσισμού

Τα αίτια που δημιουργούν και εκτρέφουν τα ρατσιστικά φαινόμενα είναι πολλά και ποικίλλουν ανάλογα με την εποχή στην οποία παρατηρούνται. Επι­σημαίνουμε τα κυριότερα:

*  Οικονομικοί λόγοι. Η εκμετάλλευση των Μαύρων από τους Λευκούς: αποτελεί χαρακτηριστική περίπτωση. Επίσης τα περισσότερα φαινόμενα τον κοινωνικού ρατσισμού έχουν τις ρίζες τους στην οικονομική εκμετάλλευση: φθηνότερα εργατικά χέρια, περισσότερες ώρες εργασίας,..

* Έλλειψη ουσιαστικής Παιδείας. Όταν λείπει η παιδεία, οι άνθρωποι εύκολα γίνονται θύματα προπαγάνδας και ετεροκαθορισμού. Δεν μπορούν να κρίνουν, να συγκρίνουν και να οδηγηθούν σε ορθά συμπεράσματα. Εύκολα , επομένως, οι επιτήδειοι μπορούν να καλλιεργήσουν στο λαό αισθήματα ανωτε­ρότητας ή να τον φανατίσουν εναντίον άλλων ομάδων που δεν έχουν τα ί χαρακτηριστικά με αυτούς.

* Κοινωνικοί λόγοι. Η υποβάθμιση της ζωής στις μεγαλουπόλεις, η αποξέ­νωση του ανθρώπου από το συνάνθρωπο, η μαζοποίηση, η βία και το έγκλημα  δημιουργούν αντιπαλότητες και ρατσιστικές αντιλήψεις. Ιδιαίτερα το φαινόμενο της ανεργίας καλλιεργεί σε ομάδες μιας συγκεκριμένης χώρας ρατσιστική στάση απέναντι σε άτομα άλλης φυλής ή εθνικότητας που εργάζονται στη χώρα τους.

* Ηθικοί λόγοι. Η ηθική εξαχρείωση που επικρατεί στις μέρες μας εκμηδένισε τα ανθρωπιστικά αισθήματα. Οι άνθρωποι, για να ικανοποιήσουν την καταναλωτική τους βουλιμία, δε διστάζουν να υιοθετούν ρατσιστικές αντιλήψεις  προκειμένου να εκμεταλλευτούν το συνάνθρωπο τους. Από τη στιγμή που χάνεται η ανθρωπιά, ανοίγεται απέραντο πεδίο απανθρωπιάς και καθαγιάζεται το δόγμα: ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. Ένα μέσο για την επικράτηση μας σε βάρος   των συνανθρώπων μας είναι και η μεροληπτική αντιμετώπιση τους.

* Πολιτικοί λόγοι. Φιλόδοξα πολιτικά πρόσωπα, για να κρατηθούν στο .πολιτικό  προσκήνιο και για να γίνουν ηγέτες των λαών τους, καλλιεργούν εσκεμμένα αντιλήψεις για την ανωτερότητα της φυλής τους. Χαρακτηριστική περίπτώση είναι ο Χίτλερ, που υποστήριζε την ανωτερότητα της Άριας φυλής, την αναγκαιότητα της επιβολής της επί των άλλων φυλών.

— Ο ρατσισμός χρησιμοποιείται πολλές φορές και ως μέσο αποπροσανατολισμού.. Πολλοί ηγέτες, για να αποσπάσουν την προσοχή ενός λαού ή ενός  έθνους

από τα δυσεπίλυτα εσωτερικά, κοινωνικά ή οικονομικά προβλήματα,

αποδίδουν τις αιτίες της κακοδαιμονίας σε πρόσωπα, ομάδες, φυλές, μειονότητες

η όμορα κράτη και καλλιεργούν με τον τρόπο αυτό διάφορες ρατσιστικές αντιλήψεις.

* Εθνικιστικά αίτια. Μικροί λαοί φοβούνται την αφομοίωση τους από ισχυρότερα κράτη, ιδιαίτερα στην εποχή μας που οι συνενώσεις των λαών και  η αλληλεξάρτηση έγινε νόμος καθολικός και αδήριτη ανάγκη. Ο υπερτονισμός πολι­τιστικών, ιδίως στοιχείων, που τους επιτρέπει να παρουσιάζονται ως ανώτεροι να διακρίνονται ευκρινώς από τους άλλους, αποτελεί αιτία δημιουργίας ρα­τσιστικών αντιλήψεων.

* Το αίσθημα της ξενοφοβίας. Υπάρχουν κάτοικοι διαφόρων περιοχών που φοβούνται την παρουσία ξένων ομάδων ή μειονοτήτων, με αποτέλεσμα να καλ­είται η ξενοφοβία, που οδηγεί στη ρατσιστική αντιμετώπιση τους.

* Οι προκαταλήψεις που δημιουργούνται από την οικογένεια, η παράδοση το περιεχόμενο σπουδών του εκπαιδευτικού συστήματος. Η οικογένεια παίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της ιδεολογίας των παιδιών. Επίσης το σχολείο, κυρίως με τα μαθήματα της ιστορίας και των θρησκευτικών, μπορεί να καλλιεργήσει ρατσιστικές αντιλήψεις.

*  «Έχουμε ρατσιστικές αντιδράσεις που δεν μπορούν να ελεγχθούν από την απλή λογική. Υπάρχουν και μη συνειδητές βάσεις του ρατσισμού» υπο­στηρίζει ο Ιε&η Ε. Οι&Γοη:

— Η ρατσιστική τάση γεννιέται από το γεγονός ότι αυθόρμητα μισούμε ό,τι είναι «διαφορετικό».

— «Μια άλλη θεωρία για τη μη συνειδητή κλίση που έχουμε προς τη μια ή την άλλη μορφή ρατσισμού βασίζεται σε δεδομένα της σύγχρονης ψυχολογίας. Είναι η θεωρία τον ανικανοποίητου και της επίθεσης.. Πολλές φορές συμβαί­νει να εμποδιζόμαστε να κάνουμε αυτό που θα θέλαμε να κάνουμε. Ή ακόμα να πέφτουμε θύματα γεγονότων που εναντίον τους δεν μπορούμε να κάνουμε τί­ποτα. Έτσι, όταν ένα άτομο βρίσκεται σε κατάσταση που να μην μπορεί να πραγματοποιήσει αυτό που επιθυμεί, νιώθει ανικανοποίητο και υποφέρει γι' αυτό. Γίνεται τότε επιθετικό. Αν, όπως συμβαίνει συχνά, δεν μπορεί να χρησιμο­ποιήσει αυτή την επιθετικότητα εναντίον του φαινομένου ή του πράγματος που το κάνει να υποφέρει, βρίσκει ένα υποκατάστατο: είναι αυτό που ονομάζουμε στην ψυχολογία θεωρία του «αποδιοπομπαίου τράγου». (Βλέπε το σχετικό κεί­μενο στο τέλος της ενότητας).

—     Κατά το 18ο αιώνα έγινε προσπάθεια να στηριχτεί επιστημονικά ο ρα­τσισμός. Υποστηρίχτηκε, με βάση ορισμένα κριτήρια, πως η λευκή φυλή είναι ανώτερη από τη μαύρη, την κίτρινη και την ερυθρή. Ο Ζοζέφ Αρτούρ Γκομπι-νώ δε δίστασε να γράψει ότι «η ιστορία μάς δείχνει ότι κάθε πολιτισμός προέρ­χεται από τη λευκή φυλή». Η θεωρία αυτή έχει στις μέρες μας καταρριφθεί από την επιστήμη της βιολογίας.

Φαινόμενα ρατσισμού στην εποχή μας.

Η καθημερινή πραγματικότητα επιβεβαιώνει ότι στην εποχή μας παρατη­ρούνται πολλά φαινόμενα ρατσισμού. Αναφερόμαστε στα κυριότερα:

* Η μεροληπτική αντιμετώπιση τι»ν εγχρώμων από τούς Λευκούς. Χαρα­κτηριστικό παράδειγμα η αντιμετώπιση των Μαύρων στην Αφρική και στην Αμερική από τους Λευκούς.

* Οι εθνικιστικές αντιλήψεις που επικρατούν στην εποχή μας δεν είναι τί­ποτε άλλο παρά ρατσιστικές θέσεις. Η αντιμετώπιση των Κούρδων από τους Τούρκους αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα.

* Η αντιμετώπιση μειονοτήτων ή και άλλων παρεπιδημούντων ατόμων σε πολλές χώρες του πλανήτη μας είναι ρατσιστική. Μπορούμε να πούμε πως και η αντιμετώπιση Τσιγγάνων, Αλβανών  ή και ατόμων από τον Τρίτο κόσμο στη χώ­ρα μας ενέχει ρατσιστική χροιά.

* Η αναβίωση των ναζιστικών θεωριών σε πολλές χώρες της Ευρώπης. Οι θεωρίες αυτές παίρνουν τη μορφή διαμαρτυρίας εναντίον αλλοφύλων και αλλο­εθνών για λόγους, υποτίθεται, κοινωνικούς.

*  Η αντιμετώπιση της γυναίκας. Στις υπανάπτυκτες χώρες κυρίως, αλλά και στις αναπτυσσόμενες οι γυναίκες αντιμετωπίζονται ως κατώτερες. Ακόμα και σε πολλές αναπτυγμένες, παρά τη συνταγματική κατοχύρωση των δικαιω­μάτων τους, εντούτοις αντιμετωπίζονται ρατσιστικά.

*  Πολλές κοινωνικές ομάδες με ειδικά χαρακτηριστικά αντιμετωπίζονται ρατσιστικά. Τέτοιες ομάδες είναι: οι ομοφυλόφιλοι, οι ναρκομανείς, άτομα  με Αίντζ και άλλες παρόμοιες ομάδες ατόμων.

Ως κοινωνικά φαινόμενα ρατσισμού θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι ακόμη:

—  Ο επαγγελματικός ρατσισμός: ανώτερα και κατώτερα επαγγέλματα, πνευματική και χειρωνακτική εργασία.

— Οι οικονομικές τάξεις: πλούσιοι και φτωχοί.

— Κάτοικοι αστικών κέντρων και επαρχίας.

— Ο θρησκευτικός ρατσισμός απέναντι σε άτομα άλλων δογμάτων.

Συνέπειες του ρατσισμού

Οι συνέπειες των ρατσιστικών αντιλήψεων είναι καταλυτικές τόσο σε ατο­μικό, όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Επισημαίνουμε τις κυριότερες:

—     * Οικονομική εκμετάλλευση ατόμων και λαών. Χαρακτηριστική είναι η πε­ρίπτωση της εκμετάλλευσης των Μαύρων από τους Λευκούς. Τα ημερομίσθια των Μαύρων είναι σε χαμηλότερο επίπεδο από τα αντίστοιχα των Λευκών. Επί­σης σε πολλές χώρες της Δύσης, που συσσωρεύονται άτομα από τον τρίτο κό­σμο, παρατηρείται το ίδιο φαινόμενο.

Δημιουργείται κοινωνική δυσλειτουργία. Τα άτομα δε συνεργάζονται αρμονικά

Επικρατούν ανταγωνιστικές καταστάσεις και καλλιεργείται ο εγωισμός

Η ατομικιστική νοοτροπία και το πνεύμα της εξόντωσης του αντιπάλου.

Επικρατεί το δίκαιο του ισχυρότερου και όχι η κοινωνική δικαιοσύνη. Η κατάσταση

αυτή συντηρεί και διαιωνίζει τις κοινωνικές ανισότητες.

Παρατηρούνται φαινόμενα κοινωνικής παθογένειας. Οι ρατσιστές επιτίθενται και οι ρατσιστικά αντιμετωπιζόμενοι αντιδρούν παντοιοτρόπως, με από­τέλεσμα να έχουμε φαινόμενα βίας και εγκληματικότητας.

Πολλά άτομα περιθωριοποιούνται. Τα άτομα αυτά, που ανήκουν, κυρίως, ομάδες με ειδικά χαρακτηριστικά, απομονώνονται και υιοθετούν αντικοινωνική συμπεριφορά.

  Ο ρατσισμός οδηγεί απαρέγκλιτα στη φαλκίδευση των δημοκρατικών θεσμών και στην παραβίαση των ανθρώπινων  δικαιωμάτων: δικαίωμα εργασίας  δικαιώματα της γυναίκας, αξιοκρατία..

Δημιουργεί ψυχολογικά προβλήματα σε πολλά από τα άτομα που αντιμετωπίζονται ρατσιστικά. Η αβεβαιότητα και η ανασφάλεια τα οδηγούν στο άγχος και στην απαισιόδοξη αντιμετώπιση της ζωής.

Χρεοκοπούν οι ηθικές αξίες. Ο ρατσισμός οδηγεί στην αναισθησία και στη χρεοκοπία των ανθρωπιστικών ιδανικών. Ο άνθρωπος αντιμετωπίζεται ως αντίπαλος

ή ως μέσο εκμετάλλευσης. Φυσική κατάληξη της νοοτροπίας αυτής είναι η υιοθέτηση των πιο απάνθρωπων μεθόδων για την εξόντωση των αντιπάλων.

Δυσχεραίνεται η επικοινωνία μεταξύ των λαών. Άμεσο αποτέλεσμα της κατάστασης αυτής είναι να μην μπορούν οι λαοί να συνεργαστούν και να επι­λύσουν τα παγκόσμια προβλήματα, όπως είναι το οικολογικό, το πρόβλημα της ειρήνης,

, η εξαθλίωση του τρίτου κόσμου και άλλα δυσεπίλυτα προβλήματα του πλανήτη μας.

Ο Ζαν Πωλ Σαρτρ παρατήρησε εύστοχα: «Φτάνει να μισήσει ένας  άνθρωπος έναν άλλο άνθρωπο, για ν' απλωθεί, σιγά σιγά, το μίσος σ' ολάκερη

την ανθρωπότητα».

Τρόποι αντιμετώπισης

Με τη άρση των ποικιλόμορφων αιτίων είναι δυνατό να αντιμετωπιστούν τα ρατσιστικά φαινόμενα που μαστίζουν την εποχή μας.

* Παιδεία στο λαό, ώστε να μάθει να κρίνει, να συγκρίνει και να μη γίνεται θύμα προπαγάνδας και ετεροκαθορισμού. Ιδιαίτερα με την ανθρωπιστική παι­δεία θα ευαισθητοποιηθούν τα άτομα απέναντι στα προβλήματα των συναν­θρώπων τους. Με τον τρόπο αυτό δε θα βρίσκει πρόσφορο έδαφος ανάπτυξης το απάνθρωπο φαινόμενο του ρατσισμού.

—     * Η πολιτική ηγεσία κάθε χώρας όχι μόνο να μην ενθαρρύνει ρατσιστικές εκδηλώσεις. Ακόμη να ασκεί πολιτική τόσο απέναντι στα άτομα με ειδικά χαρακτηριστικά, όσο και στις μειονότητες ή άτομα άλλων εθνών ή φυλών που διαμένουν στη χώρα αυτή.

*  Ενίσχυση των δημοκρατικών θεσμών, ώστε να γίνονται σεβαστά τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η κοινωνική δικαιοσύνη αποτελεί πρωταρχικό παράγο­ντα αποτροπής ρατσιστικών φαινομένων.

* Διαμόρφωση εθνικής συνείδησης στη σωστή της διάσταση. Να αποκτή­σει κάθε λαός συνείδηση της πολιτιστικής του κληρονομιάς και να οριοθετήσει στην πραγματική τους διάσταση τα στοιχεία της εθνικής του ταυτότητας. Με τον τρόπο αυτό τα άτομα θα αποφύγουν τις υπερβολές, θα αποκτήσουν αυτο­πεποίθηση, θα κατανοήσουν ότι οι πολιτισμοί είναι συμπληρωματικοί και θα αποβάλουν την ξενοφοβία και τα αισθήματα αγωνίας, που δημιουργεί ο κίνδυ­νος για πιθανή πολιτιστική αφομοίωση τους.

*  Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης να μην καλλιεργούν ρατσιστικές αντιλή­ψεις. Οι πνευματικοί άνθρωποι με ειδικές εκπομπές να επισημαίνουν τις επιδράσεις που έχει η υιοθέτηση των ρατσιστικών φαινομένων τόσο για τη ζωή τον ατόμου, όσο και για τη λειτουργία της κοινωνίας. Ειδικοί επιστήμονες, επίσης

να ενημερώνουν για την αντιεπιστημονικότητα των απόψεων εκείνων που στη­ρίζουν τις ρατσιστικές τους αντιλήψεις σε βιολογικά αίτια.

*  Πολιτιστικές ανταλλαγές μεταξύ των λαών. Με την πολιτιστική προσέγγιση των λαών περιορίζονται οι προκαταλήψεις και οι λαοί αποβάλλονν   τις  αντιλήψεις που είχαν δημιουργήσει οι ιστορικές ή άλλες συγκυρίες.

*  Επαναπροσδιορισμός αξιών. Οι άνθρωποι οφείλουν να αποβάλουν τη  μονοδιάστατη αντίληψη της κερδοσκοπίας. Όσο ο άνθρωπος είναι προσδεδεμένος στο άρμα του υλικού ευδαιμονισμού δεν είναι δυνατό να αντιμετωπίσει το συνάνθρωπο του στην ορθή του διάσταση. Αποτέλεσμα της νοοτροπία:

θα είναι πάντοτε η επινόηση τρόπων για εκμετάλλευση του συνανθρώπου του.

* Σημαντικό ρόλο μπορεί να παίξει και η οικογένεια. Οφείλει να δώσει την αγωγή στα νεαρά μέλη της, ώστε να μη μεγαλώνουν οι νέοι με προκαταλήψεις και ρατσιστικές αντιλήψεις, που θα τους συνοδεύουν σε όλη τους

*  Οι διεθνείς οργανισμοί να καταδικάζουν τα ρατσιστικά φαινόμενα  να προβαίνουν σε έμπρακτο συνετισμό αυτών που τα δημιουργούν. Να επιβάλουν κυρώσεις, οικονομικές ή διπλωματικές, και να ευαισθητοποιούν τις κοινωνίες σχετικά με τα μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται για την πρόληψη του  απάνθρωπου αυτού φαινομένου.

Νέοι της εποχής μας και ρατσισμός.

Οι νέοι της εποχής μας, περισσότερο από κάθε άλλη ιστορική περίοδο διακατέχονται από προκαταλήψεις και ρατσιστικές αντιλήψεις. Επισημαίνουμε  τους κυριότερους λόγους:

* Η νεολαία σήμερα έχει περισσότερη παιδεία από κάθε άλλη εποχή   " φυσικό η παιδεία να διαμορφώνει νέους με ευρύτητα πνεύματος και με αντικειμενική κρίση. Οι νέοι δεν αποπροσανατολίζονται εύκολα, αλλά κρίνουν, συγκρίνουν και ύστερα αποδέχονται ή απορρίπτουν. Ο τρόπος αυτός αντιμετώπισης των καταστάσεων δεν αφήνει περιθώρια για την επικράτηση της προπαγάνδας και του ετεροκαθορισμού.

* Τα σύγχρονα μέσα επικοινωνίας επιτρέπουν την ελεύθερη και άμεση επικοινωνία μεταξύ των λαών. Η ενημέρωση είναι πλουραλιστική, πολυφωνική και ελεύθερη.

. Η τηλεόραση, ο τύπος, το ραδιόφωνο, καθώς και τα μέσα συγκοινωνίας έκαναν τον πλανήτη μια γειτονιά και κατέρριψαν τα διαχωριστικά όρια μεταξύ των λαών.

* Ο τουρισμός έφερε τους λαούς πιο κοντά. Τα άτομα σήμερα ταξιδεύουν περισσότερο από άλλες εποχές. Εκατομμύρια άνθρωποι ταξιδεύουν από χώρα σε χώρα .

Γνωρίζουν τους  πολιτισμούς άλλων χωρών και συνειδητοποιούν ότι οι πολιτισμοί είναι συμπληρωματικοί.

*  Ο χαρακτήρας των νέων και η νοοτροπία τους παίζει καταλυτικό ρόλο

τοι, θυμικοί και δημοκρατικοί* αρνούνται τη συντήρηση και επιδιώκουν την πρόοδο. Οι

 στόχοι  τους είναι πέρα από το ατομικό συμφέρον και στοχεύουν στη συναδέλφωση των λαών. Εξάλλου η αμφισβήτηση, ως κίνημα της νεολαίας, συ­ντέλεσε στην κατάρριψη των προκαταλήψεων και των δογμάτων δε δέχονται άκριτα διαχωριστικές γραμμές, αλλά απαιτούν πειστική επιχειρηματολογία.

* Οι περισσότερες χώρες του πλανήτη μας έχουν δημοκρατικά πολιτεύμα­τα, που προωθούν την ισονομία, τις ίσες ευκαιρίες, την ανεξιθρησκία, τη δικαι­οσύνη και την αντίληψη ότι ο άνθρωπος είναι αξία και όχι μέσο προς εκμετάλ­λευση.

* Οι πολιτιστικές ανταλλαγές και οι αθλητικές συναντήσεις μεταξύ χωρών συμβάλλουν ουσιαστικά στην απόρριψη των ρατσιστικών αντιλήψεων. Ο αθλη­τισμός, ειδικότερα, υλοποιώντας την έννοια του Ολυμπισμού, αποτελεί ουσια­στικό παράγοντα για την απαλλαγή από τις προκαταλήψεις και τον περιορισμό της μεροληπτικής αντιμετώπισης των λαών.

* Η καλλιέργεια του πνεύματος του ανθρωπισμού, της ειρήνης, του υγιούς διεθνισμού τα τελευταία χρόνια, αλλά και οι διεθνείς οργανισμοί και οργανώ­σεις, όπως ο Ο.Η.Ε., η Γιουνισεφ, η Γκρήνπις και άλλες ενώσεις συμβάλλουν στην άμβλυνση των διαφορών, στην απόρριψη των ρατσιστικών αντιλήψεων και στην προσέγγιση των λαών.

Φυσικά υπάρχει και ένα μέρος της σημερινής νεολαίας που διακατέχεται από ρατσιστικές αντιλήψεις. Η μειοψηφία, όμως, αυτή των νέων δεν μπορεί να αναιρέσει την εκτίμηση πως οι νέοι στην εποχή μας, περισσότερο από κάθε άλ­λη ιστορική περίοδο, δε διακατέχονται από προκαταλήψεις απέναντι σε άτομα άλλης εθνότητας, ιδεολογίας ή χρώματος.